New Events

National

no events posted in last week

Suirbhé de Nuacht Foinse Ghaeilge

category national | public consultation / irish social forum | opinion/analysis author Tuesday May 23, 2006 18:16author by Liam Ó Maoláin - Iriseoir Report this post to the editors

A review in Irish of the the Irish media scene. Native Irish speakers should ignore any errors on my part in relation to grammar etc.

Tháinig aoibh uirthi ar an dearcadh an teanga ghaeilge nuair a aithin an AE an teanga sa Eoraip. Creidiúint a thabhairt do rudaí ghaeilge, agus bhí na daoine Éireanneach agus an rialtas sásta leis an cinneadh. Tháinig fás agus forbairt nua, agus beo nua ar an teanga dhúchais. Sásta freisin – na cabhail náisiúnta aire a thabhairt do árdu rudaí faoi ghaeilge agus an cultúir ghaeilge – An Foras Teanga, Foras na Ghaeilge, Gael Linn, Bord Fáilte, Údarás na Gaeltachta, Comhaltas Ceoltóirí Eireann, Cáirde na Cruite, Cló lar-Chonnachta, An Coimisiun le Rinci Gaelacha, An Comhdhail, agus eagraíochtí eile. “BunaíodhÚdaras na Gaeltachta sa bhliain 1980 faoin Acht um Údarás na Gaeltacha, 1979, agus tá sé ag togail ar an obair a rinne Gaeltarra Éireann (1957-1979).” (Suiomh gréasán Údarás na Gaeltacha).
Istigh i nuacht, agus rudaí eile sa ghaeilge, tá a lán foinse: páipéir as ghaeilge, raidió agus telífís. Mar shampla:
· Foinse: Is é Seán Ó Mainnín an eagarthoir sa páipéar seo, agus tháinig sé go dtí an coláiste, agus thug sé caint ar foinse. Dúirt sé go raibh “tábhachtach ar líofa na teanga ghaeilge,” agus cuir béim speisialta ar an líofa. An priomhscéal ar 16 Aibreán 2006 “Náire an Aire”: caint ó tAire Oideachais Máire Ó Annafin cén fath níl aon caint ar na daltaí scoile nuair a d’imigh said na scoileanna. Foilsítear ‘Foinse sa Rang’ gach bhliain do daltaí scoile agus muinteoirí. Is é ‘príomhfhoinse múineadh/staidéar’. Tá Foinse láidir i measc státseirbhísigh agus lucht eagraíochtaí agus Gaeltachta freisin. Sa páipéar píosa ar an ‘nuacht, cursaí spóirt, cursaí sóisialta agus eacnamaíochta, coireanna agus cuiseanna dlí, féilte agus fleadhanna’, agus rudaí mar sin de.
· Lá: Páipéar nuacht. Sanailt spéisialta, mar shampla, ar an 21 Aibreán 2006, píosa ar an Éiri Amach agus an ainm duit “Cinsireacht ar stampa ‘1916’?” Nuacht náisiúnta agus idirnáisiúnta, tuairim, eagarfhocal, siamsaíocht, fógraíocht, liosta teilifís agus raidió, comórtaisí agus Spórt Lá. Concubhar Ó Liatháin is é an eagarthóir.
· Colún sa Irish Times ar cursaí reatha: Rudaí polaitiocht sa colún seo. Máiréad Ní Chinnéide í scribhneoirí amháin. Tuarascáil sa páipéar ar 12th Aibrean – an ainm duit “Reibiliúnaigh Eaglais na hÉireann.” Ó am go cheile, tuarascáil speisialta, mar shampla, nuactlitir cuamsitheach faoi d’Éirí Amach na Cásca 1916.
· Saol: Foilsítear an páipéar gach mí.
· TG4: Ros na Rún é chlár amháin. Seo stáisiún náisiúnta agus craoladh scannán, faisnéise, cláracha ceoil agus spóirt – rugbaí agus an Chorn Ceilteach. Seirbhíse poiblí. Tá a lán daoine ag obair ar an stáisiún seo – lánaimseartha. “Tá aitheantas náisiúnta agus gradaim agus duaiseanna náisiúnta agus idirnáisiúnta faighte ag cláracha TG4.” Gearrliostadh gach bliain.
· RTE: Clár cosúil Seachtain, Scannal, agus An Nuacht. Clár freisin ar RTE raidió. Le déanaí, craolann ‘Arts Lives on RTÉ 1’, clár ar Myles na gCopaleen – Flann Ó Brian – agus an colún sa Irish Times ‘Cruiskeen Lawn’. Bhí said ag caint ar an litriocht sa leabhair ‘An Béal Bocht’ agus “An t-Oileaneach le Tómas”, agus bhí caint aiochta cosúil le Damien Kieberd.
· Raidió na Life: “Tá thart ar 13,000 éisteoiri ag an stáisiún” seo. “Is í Maebh Ní Fhallúin bainisteoir an stáisiún agus Muiris Ó Fiannachta an stúirthóir clár.” Déir Maebh “gur buntaiste mór í an ghaeilge do dhuine ar bith a thaistíonn uaidhfuathi bheith ag obair ‘sna meáin’ cumársáide.”
· Raidió na Gaeltachta: “Céiliúiradh an stáisiún 30 bliain um Cháisc 2002.” Tá “chláracha nuachta agus cursaí reatha ag craoladh, irischláracha, cláracha ceoil de gach cineál, spórt, díospoireachtaí agus siamsaiocht” ar an stáisiún seo. Mean-eisteachta 150,000 duine.
· Comhar: Díol an iris seo bhun 1,000 daoine acu. Foilsítear píosa chritic, scríbhneoireacht agus cursaí reatha sa iris seo. Liosta leabhair nua as ghaeilge freisin.
· Feasta: Foilsítear gach mí. Sa Feasta tá píosa litríocht, eolaíocht agus polaitiocht, ghearrscéalaiocht le údar Eireanneach agus d’fhilí. Ardán freisin, seirbhís léirmheastóireachta a thug said. Míreanna freisin. Pádraig Mac Fhearghusa é an eagarthóir.
· An tUltach: Údar amhain sa iris seo é Lorcán Ó Muireadhaigh, nuair a bunaiodh an tUltach i 1924. B’fhéidir 1927, mar tá caint ar an idirlíon ar griangrafanna agus an eisiúint céad. Scéalta le traidisiún Ultach.
· An idirlíon: Suíomh gréasán, mar shampla: www.nuacht.com www.gaelport.com www.beo.ie www.tg4.ie www.foinse.ie www.irishnews.com (An tEolas), www.ireland.com, http://www.aistriuchan.oegaillimh.ie www.dailyireland.com www.rte.ie www.bbc.co.uk/northernireland/irish (Clár cosúil le SRL). Foilsítear an idirlion a lan nuacht, spoirt etc. www.litriocht.com (Díol an suíomh gréasán seo leabhair as ghaeilge, léirscáileanna, scannáin agus rudaí mar sin). www.fiosfeasa.com www.comhluadar.ie www.antoireachtas.ie (comórtais liteartha, ceoil)
· Irisí eile: An Sagairt.
· Agus: Foilsítear scéalta traidisiún Muimhneach
· Scéala: Iris eile.
· An Timire: “Tá 's d'aidhm ag An Timire an ghluaiseacht seo a nascadh le spioradáltacht na tíre seo de réir meon dara Comhairle na Vatacáine.” (Suíomh gréasán: An Timire). Foilsítear ceathar sa bhliain ar an iris religiúin. Sa Samhradh 2001 scríobh an Cairdinéal Deasún Ó Conaill airteagal, agus an ainm duit: “Cuimhne na hEaglais.”
· An Phoblacht: Nuacht ós tuaisceart. Dearcadh Caitliceach.
· Cuisle: Iris nua. Foilsítear gach mí. Cursaí reatha, an timpeallacht, spóirt, siamsa agus rudaí mar sin de. Bunaíodh í Méan Fomhair 1998. Foilsítear freisin taisteal agus techneolaíocht nua.
· An Sunday Tribune: Ó am go cheile, mapaí agus cairtí ar ábhar speisialta, cosúil le “An Domhan atá Timpeall Orainn.” Ar taobh amháin as Béarla, agus ar an dtaobh eile as teanga ghaeilge, agus taispeánann huimhreacha agus staidreamh spéisiúil agus firicí faoi timpeallacht. Mar shampla seo.
· An Gúm agus Áis (leabhar nua as ghaeilge). Teacht foilsitheoireacht.
· Nuachtlitir, mar shampla, ar an idirlíon – ealaín na gaeltachta.

Mo Smaointe agus mo taighde féin

Gan dabht, tá na foinse as ghaeilge ag dul faoi fás mhór, agus ag d’éiri suas i measc smaointe na daoine.
Chomh maith le sin, is freagreacht faoi an tAcht na dteangacha Oifigiúla 2003 ar an rialtas “Leagtar síos san Acht próiseas pleanála reachtúil chun a chinntiú go gcuirfear seirbhísí ar fáil sa Ghaeilge.” (An Suiomh gréasán: Roinn Gnóthaí Pobail, Tuaithe agus Gaeltachta). Is é tionscnamh mór, dúshlán mór, agus tasc mór. Síníodh ina dhlí Éireanneach i 2003.
“Is ciste é Ciste na Gaeilge a úsáidtear chun eagraíochtaí Gaeilge chomh maith le tionscadail ilghnéitheacha Ghaeilge a mhaoiniú.”
Is é sin contúirt! Níl difríochtaí mhór idir an iriseoireacht sa Ghaeilge agus sa Bhéarla, agus tá brú céanna ar na margadh. Go minic, d’éirigh foinse nuacht airgead; mar shampla, “scairchaipiteal é Comhar.”
Tá an uile chosúlacht go d’eiri suas an teanga ghaeilge, mar foghlaidh na múinteoirí an ábhar as úrlabhraí teanga – b’fhéidir sa teanglann saotharlann. Sa Eoraip d’ímigh páistí ós na scoileanna teangacha uaidh – An Fhrainc, An Gearmánach, An Spáinnis agus teanga dhúchais eile – agus b’fheidir gur foghlaimid rúdaí as na firicí sin.
Gan amhras, tá ró-tábhachtach ar dánta, scéalta, fíliocht agus litriocht, ach ní gá go gciallódh sin an cáint. Oiliúint níos fearr, léamha, tuairimíocht eile – rúdaí mar sin ro-tábhachtach.
Tá próifil ard ar an ghaeilge teanga anois!

author by seánpublication date Thu May 25, 2006 21:49author address author phone Report this post to the editors


An bhfuil cúis éigin gur chóir do na "native speakers" glacadh leis an chac seo? Tá se chóir a bheith doléite. Nach dtugann an duine seo cé chomh maslaitheach atá a leithéid de ráiteas? Níor cheap mé go dtí seo gur áis cleachtaithe do ghasúir scoile a bhí in Indymedia.

author by Duinepublication date Mon May 29, 2006 15:39author address author phone Report this post to the editors

A Liam,
Molaim do thaighde anseo. Tá lochtanna fós ar do chuid Gaeilge ,ach is cuma, tiocfaidh sí.
Maidir leis an iris "Cuisle", níl sí ann a thuilleadh

Molaim an dua a chaith tú leis an alt seo

author by Darren Mac an Phríorapublication date Mon May 29, 2006 17:18author address author phone Report this post to the editors

Maith thú a Liam.

"Colún sa Irish Times ar cursaí reatha:"

Bíonn colún ann 3/4 uaire gach seachtain anois le bhlian nó dhó anuas.

"An Phoblacht: Nuacht ós tuaisceart. Dearcadh Caitliceach."

Dearcadh Caitliceach? Tá leathanach i nGaeilge gach seachtain, chomh maith le Daily Ireland.

Is é The Irish News an nuachtán Béarla is fearr sa tír ó thaobh na Gaeilge. Seans go mbeidh siad ag eirí níos fearr freisin ó (tuhilleadh) airgead ó Foras na Gaeilge. Nó dóight liom go bhfuil siad sásta chun é a dhéanamh gan an t-airgead ón Foras.

"Nuachtlitir, mar shampla, ar an idirlíon – ealaín na gaeltachta."

Is é gaelport.com an ceann is fearr. Tá an ceann ón tIonad Buail Isteach (www.ionad.org) go maith freisin.

Beidh cúpla leathanach i nGaeilge ag teacht amach le Metro Eireann i gceann tamaill.

http://www.gaeilge.ie/foras/news/article.asp?id=152

Bhí alt i nGaeilge sa Businness Post inné- an chéad ceann a chonaic mé riamh. Scríobh mé litir chucu faoin ábhar cheana.

http://archives.tcm.ie/businesspost/2006/01/29/story113...6.asp

author by Liam O Maolain - Iriseoirpublication date Thu Jun 08, 2006 23:58author address author phone Report this post to the editors

Go raibh maith agat!

author by Peadar Opublication date Wed Jul 19, 2006 15:45author address author phone Report this post to the editors

Mol an óige agus tiocfaidh si, tá sé i mbéal an phobail, go bhfuil Gaeilgeoiri árdnósach. Tiocfaidh feabhas ar stádas na Gaeilge má táimid oscailte.

author by Duinepublication date Wed Jul 19, 2006 17:10author address author phone Report this post to the editors

A Pheadair Uí,

Oscailte? Conas?

author by Darren Mac an Phríorapublication date Wed Jul 26, 2006 01:19author address author phone Report this post to the editors

Duine,

Maybe if you supplied an English translation to your posts you would also be oscailte.

author by Duinepublication date Thu Jul 27, 2006 11:26author address author phone Report this post to the editors

Agus dá gcuirfeadh lucht an bhéarla leagan gaeilge ar a scéal, an mbéadh siadsan oscailte?

author by Darren Mac an Phríorapublication date Thu Jul 27, 2006 18:41author address author phone Report this post to the editors

People that don't speak Irish but who have an interest, like someone on another thread pointed out to you, would like to see biligual posts or a mix. They should be given to people that are interested.

author by Duinepublication date Mon Jul 31, 2006 14:11author address author phone Report this post to the editors

Más mian le héinne teanga eile a chur ar mo chuid Gaeilge, is dóigh gur chuma liomsa, ach iad bheith acmhainneach chuige.

author by Frankpublication date Sun Nov 09, 2008 13:35author address author phone Report this post to the editors

Tá an iomarca cac á labhairt faoi window-dressing na Gaeilge agus cuireann sé tuirse ormsa agus ar go leor eile ar ghnáthchainteoirí muid. Iontach an aor é an píosa scríbhneoireachta seo (is geal le mo chroí an deargbhearlachas atá ann freisin) ar an gcac sin agus an dream a chuireann sé gliondar orthu - nó an ar mo shúile atá sin?

author by Duinepublication date Mon Nov 17, 2008 16:43author address author phone Report this post to the editors

Dhá chac in aon theachtaireacht amháin?

Sílim nach bhfuil cruabholg ort, a fhrainc

Number of comments per page